Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  Konto usunięte 7.4.2010 (21:31)

  I wojna światowa (1914-1918). Odrodzenie państwa polskiego.
  
  Przyczyny wybuchu I wojny światowej.
  
  Przyczyn wybuchu I wojny światowej należy szukać w ówczesnych przeciwstawnych dążeniach wielkich mocarstw europejskich, a co za tym idzie w sprzeczności wzajemnych interesów i rodzących je konfliktach. Niemcy dążyły do zbudowania mocarstwa o znaczeniu europejskim i światowym, obejmującym także kolonie w Afryce i Azji. Austro-Węgry dążyły do opanowania terenów bałkańskich, analogicznie jak Rosja, która domagała się także otwarcia cieśnin tureckich dla floty rosyjskiej na Morze Śródziemne. Francja chciała odzyskać, utracone na rzecz Niemiec w 1871 roku (po przegranej wojnie z lat 1870-1871) Alzację i Lotaryngię oraz ograniczyć wpływy niemieckie w Europie. Wielka Brytania dążyła do utrzymania swej dominującej pozycji militarnej, gospodarczej i politycznej w świecie oraz rozszerzenia swych wpływów na Bliskim Wschodzie i Turcji. Wielka Brytania była wówczas potęgą finansową i miała najsilniejszą flotę wojenną. Konflikt interesów angielsko-niemieckich zaostrzył się z chwilą, gdy Niemcy rozpoczęły budowę wielkiej floty wojennej. Tak więc antagonizm niemiecko-francuski, mający swe podłoże w Alzacji i Lotaryngii, a także w Afryce; antagonizm niemiecko-angielski, wyrastający z rywalizacji gospodarczej i kolonialnej, a przede wszystkim z wyścigu zbrojeń na morzu; antagonizm niemiecko-rosyjski i austriacko-rosyjski na Bałkanach i na Bliskim Wschodzie, były głównymi przyczynami wszystkich konfliktów na początku XX wieku.
  R E K L A M A czytaj dalej ↓
  
  Powstanie dwóch bloków militarnych.
  
  Niemcy i Austro-Węgry podpisały w Wiedniu w 1879 roku wzajemny traktat, skierowany tak naprawdę przeciw Rosji. Na jego mocy ustalono, że gdyby jedno z tych państw zostało zaatakowane przez Rosję, drugie udzieli mu pomocy. W przypadku konfliktów zbrojnych z innymi państwami obowiązywać miała zasada "życzliwej neutralności". Układ ten (tzw. dwuprzymierze) został w 1882 roku w Berlinie rozszerzony przez przystąpienie do niego Włoch. W ten sposób powstało tzw. Trójprzymierze. Włochy były wówczas państwem bardzo słabym politycznie i gospodarczo, co kazało im szukać poparcia u wielkiego potężnego mocarstwa. Nie mogła być nim Wielka Brytania, która unikała konfliktów europejskich, ani Francja, osłabiona po niedawnej klęsce w wojnie z Prusami. Traktat przymierza Niemiec, Austro-Węgier i Włoch zakładał: pomoc zbrojną dla Niemiec i Austro-Węgier w przypadku ataku Francji na Włochy (zatarg z papieżem). W przypadku agresji francuskiej na Rzeszę, Włochy zobowiązały się wystąpić czynnie po stronie Rzeszy, a w przypadku agresji rosyjskiej na Austrię (konflikt bałkański) zachować życzliwą neutralność. Pomoc zbrojna obowiązywała wszystkich sygnatariuszy w przypadku wspólnego ataku francusko-rosyjskiego na któreś z tych państw. Traktat ten obowiązywał formalnie do 1914 roku.
  
  Traktat trójprzymierza godził bezpośrednio w interesy i bezpieczeństwo Francji i Rosji. W 1892 roku między tymi państwami doszło do podpisania tzw. konwencji wojskowej. Zakładała ona, że jeśli Francję zaatakują Niemcy lub Włochy poparte przez Niemcy, Rosja uderzy na Niemcy, a jeśli Rosję zaatakują Niemcy lub Austria wsparta przez Niemcy, to Francja wystąpi przeciw Niemcom. W 1904 roku między Wielką Brytanią a Francją doszło do podpisania szeregu układów, które rozpoczynały francusko-angielską Entente Cordiale (serdeczne porozumienie). W 1907 roku doszło do podpisania szeregu układów między Wielką Brytanią a Rosją. W ten sposób powstało tzw. Trójporozumienie.
  
  Tak więc w początkach wieku XX wielkie mocarstwa europejskie zgrupowały się w dwóch przeciwstawnych sobie blokach: Trójporozumienie - Francja, Wielka Brytania i Rosja oraz Trójprzymierze - Niemcy, Austro-Węgry i Włochy.
  
  Międzynarodowe kryzysy polityczne na początku XX wieku.
  
  Kryzys marokański w 1906 i 1911 roku, dotyczący rywalizacji francusko-niemieckiej.
  
  Kocioł bałkański: w latach 1912-1913 miała miejsce pierwsza wojna bałkańska (Serbia, Czarnogóra, Bułgaria i Grecja przeciw Turcji); w 1913 roku druga wojna bałkańska (Serbia, Grecja, Rumunia przeciw Bułgarii i Turcji), uwidaczniające konflikt interesów między Austro-Węgrami a Rosją na terenie Bałkan
  
  Wybuch wojny.
  
  Bezpośrednią przyczyna wybuchu było zamordowanie w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku, następcy tronu Austro-Wegier, arcyksiążę Franciszek-Ferdynand. Zabójcą był Gawriło Princip, młody serbski nacjonalista, członek organizacji "Czarna Ręka". Rząd austriacki 23 lipca 1914 roku postawił Serbii ultimatum: zaprzestania w szkolnictwie, w prasie i innych publikacjach antyaustriackiej propagandy, rozwiązania organizacji, które taką propagandę prowadziły i ukarania współwinnych zamachu. Serbia zgodziła się na ultimatum, poza jednym punktem, aby w śledztwie, które miało na celu wyjaśnienie morderstwa, wzięli udział przedstawiciele władz austro-węgierskich, jako naruszające suwerenność państwa serbskiego. Austro-Węgry uznały to za niewystarczające i 28 lipca 1914 roku wypowiedziały wojnę Serbii, którą poparła Rosja, od 30 lipca w stanie wojny z Austro-Węgrami. 1 sierpnia 1914 roku Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, 3 sierpnia Francji, a 4 sierpnia Wielkiej Brytanii.
  
  Państwa uczestniczące w I wojnie światowej.
  
  Sojusznicy państw centralnych: od października 1914 roku Turcja; od października 1915 roku Bułgaria
  
  Sojusznicy państw sprzymierzonych: od lipca 1914 roku Serbia; od maja 1915 roku Włochy; od sierpnia 1916 roku Rumunia; od kwietnia 1917 roku Stany Zjednoczone i od 1917 roku Grecja.
  
  Broń.
  
  W czasie tej wojny wzrosło znaczenie ciężkiej artylerii, w powszechne użycie weszły armaty i pociski dużego kalibru. Samoloty zaczęły brać udział w akcjach szturmowych i wspomagać wojska lądowe. Do tej pory wykorzystywano je głównie w celu rozpoznania pozycji nieprzyjaciela. Nie były one wykorzystywane jako środek walki. Samoloty biorące udział w I wojnie światowej można podzielić na trzy grupy: łącznikowe do celów rozpoznawczych, myśliwce i bombowce. Niemcy oprócz samolotów posiadali wielkie balony z napędem silnikowym, tzw. Zeppeliny (sterowce). W powszechne niemal użycie weszły też opancerzone wozy, zaopatrzone w lekkie armatki i karabiny maszynowe (600 strzałów na minutę). Zwykłe karabiny piechoty miały moc 10-12 strzałów na minutę. 20 listopada 1917 roku w bitwie pod Cambrai miało miejsce pierwsze wielkie uderzenie czołgów angielskich (po raz pierwszy w mniejszej ilości użyto je w bitwie pod Sommą w 1916 roku). Wykorzystano także broń chemiczną, a mianowicie gazy trujące. Po raz pierwszy zostały one zastosowane przez Niemców 31 stycznia 1915 roku w bitwie pod Bolimowem (niedaleko Warszawy) na froncie wschodnim. W 1915 roku broń gazową posiadały już wszystkie państwa koalicji. Mimo wszystko, gazy trujące nie odegrały wówczas większej roli. Nie potrafiono uniezależnić się od kierunku wiatru. Z kolei pojawienie się tej nowej broni zmusiło państwa nieprzyjaciela do zastosowania masek ochronnych.
  
  Plany wojenne.
  
  Początkowo żadne z państw biorących udział w I wojnie światowej nie dysponowało długimi planami strategicznymi. W niemieckim sztabie od 1871 roku, a więc od chwili zakończenia wojny z Francją, istniało silne przekonanie, iż następna wojna, którą Niemcy będą prowadzić, będzie wojną na dwa fronty. Taki też rozwój wypadków zakładał plan strategiczny opracowany przez szefa sztabu w latach 1891-1905 generała Alfreda von Schlieffena. Plan ten zakładał prowadzenie wojny na dwa fronty: przeciwko Francji i Rosji. Francja miała zostać pokonana błyskawicznie, a później całe siły niemieckie miały być przerzucone na front rosyjski. Realizatorem tego planu był generał Helmuth von Moltke.
  
  We Francji, począwszy od pamiętnej wojny z Niemcami w latach 1870-1871, myślano nie o działaniach ofensywnych lecz defensywnych (obronnych). Wzdłuż granicy z Niemcami powstało pasmo fortyfikacji obronnych. Dopiero w 1911 roku nastąpiły istotne zmiany we francuskiej doktrynie wojennej. Szef sztabu generał Joffre, przyjął zasadę przejścia do natychmiastowej, bezwzględnej ofensywy, w głównej mierze na granicy z Niemcami. Plan ten, podobnie jak niemieckie plany szybkiego zwycięstwa nad Francją, okazały się porażką i nie spełniły swych podstawowych założeń.
  
  Wojna pozycyjna.
  
  Do 1917 roku, szczególnie na froncie zachodnim, prowadzona była tzw. wojna pozycyjna. Polegała ona na tym, że dwie strony konfliktu zbrojnego stały naprzeciw siebie w nieprzerwanej ciągłej linii. Tworzyły ją łańcuchy okopów, schronów oraz zasieków z drutu kolczastego. Obrona miała przewagę nad atakiem. Takich umocnień nie można było zdobyć samym atakiem piechoty. Potrzebny był ogień artyleryjski. W pierwszej kolejności należało zniszczyć zasieki drutu kolczastego. Używano więc broni do ostrzeliwania celów położonych blisko: miotaczy min i moździerzy. Wojna pozycyjna w przypadku równowagi sił nie mogła doprowadzić do zwycięstwa którejkolwiek strony. Dopiero w 1918 roku przewaga liczebna i zbrojna państw sprzymierzonych doprowadziła do zerwania z wojną pozycyjną i przejścia do wojny zaczepnej z Niemcami.
  
  Nieograniczona wojna podmorska.
  
  31 stycznia 1917 roku Niemcy ogłosiły, iż począwszy od dnia 1 lutego rozpoczyna się prowadzona przez nich nieograniczona wojna podmorska. W związku z tym niemieckie łodzie podwodne miały zatapiać wszystkie okręty (statki pasażerskie i handlowe) na wodach okalających Francję, Wielką Brytanie i Włochy. Atakowane miały być nie tylko okręty państw biorących udział w wojnie, ale także statki państw neutralnych. Akt wypowiedzenia przez Niemcy deklaracji o nieograniczonej wojnie podwodnej był bezpośrednia przyczyną przystąpienia do wojny Stanów Zjednoczonych, po stronie państw sprzymierzonych.
  
  Działania wojenne.
  
  Najważniejsze bitwy I wojny światowej - front wschodni:
  
  26-31 sierpień 1914 - bitwa pod Tannenbergiem, zwycięstwo wojsk niemieckich nad armią rosyjską
  
  4 maj 1915 - podczas krwawej bitwy pod Gorlicami wojska niemieckie, dowodzone przez gen. Paula von Hindenburga, przerwały front
  
  maj-wrzesień 1916 - kontrofensywa gen. Aleksieja Brusiłowa, wojska rosyjskie zajęły Galicję Wschodnią (dotychczas należąca do Austrii)
  
  3 marca 1918 - pokój brzeski, w Brześciu Litewskim Rosja Radziecka zawarła traktat pokojowy z państwami centralnymi
  
  Front zachodni:
  
  6-10 września 1914 - bitwa nad rzeką Marną, wojska francuskie zatrzymały natarcie niemieckie, przekreślając tym samym plan niemiecki wojny błyskawicznej
  
  21 luty - wrzesień 1916 - krwawa bitwa pod Verdun, najcięższe walki były prowadzone do czerwca, żołnierze obu stron niemieckiej i francuskiej, nazwali to "piekłem Verdun". Wojskami francuskimi dowodził marszałek Philippe Petain. Niemcy stracili w tej bitwie około 240 tysięcy żołnierzy, Francuzi około 275 tysięcy
  
  24 czerwca 1916 roku - ruszyła wielka ofensywa aliantów, która trwała do listopada, w tym czasie odbyły się walki nad rzeką Sommą
  
  31 maja - 1 czerwca 1916 roku - największa bitwa morska niedaleko Półwyspu Jutlandzkiego w cieśninie Skagerrak (zwana bitwą jutlandzką), obie strony niemiecka i angielska ogłosiły swoje zwycięstwo (bitwa została nie została rozstrzygnięta). Brało w niej udział 250 okrętów i 105 tysięcy marynarzy.
  
  31 stycznia 1917 - Niemcy ogłaszają nieograniczona wojnę podmorską
  
  6 kwietnia 1917 - do wojny przystępują Stany Zjednoczone wypowiadając wojnę Niemcom
  
  18 lipca 1918 roku - początek drugiej bitwy nad rzeką Sommą, połączone siły angielsko-francusko-amerykańskie pod dowództwem Ferdynanda Focha
  
  8 sierpień 1918 - w trakcie bitwy nad Sommą, "czarny dzień" armii niemieckiej
  
  11 listopad 1918 - w lasku Compiegne pod Paryżem Niemcy podpisały rozejm: miały natychmiast wycofać się z Belgii, Francji, Alzacji i Lotaryngii i lewego brzegu Renu oraz wydać znaczną część swego uzbrojenia, począwszy od karabinów maszynowych na samolotach i łodziach podwodnych
  
  Front południowy:
  
  28 lipca 1914 - Austro-Węgry zaatakowały Serbię i zajęły ja w lutym 1915 roku wraz z Czarnogórą
  
  24 lipca 1915 roku - do wojny przystąpiły Włochy po stronie państw sprzymierzonych
  
  23 maja 1915 roku - Włochy wypowiedziały wojnę Austro-Wegrom. Działania wojenne toczyły się na dwóch frontach - wschodnim nad rzeka Soczą i północnym w Alpach Karnickich i Dolomitach. Od czerwca do września 1915 roku stoczono w tych rejonach 11 bitew.
  
  24 października 1917 roku - nastąpiło silne uderzenie armii austro-węgierskiej, wspomaganej przez siły niemieckie, na Włochy z trzech stron nad Soczą, w Alpach Karnickich i Dolomitach. Uderzenie to było bardzo silne i od razu zakończyło się zwycięstwem. Front włoski został przełamany pod Caporetto. Ofensywa zatrzymała się dopiero w końcu listopada 1917 roku nad rzeka Piawa. Straty włoskie były olbrzymie - około 300 tysięcy jeńców.
  
  24 października 1918 roku - Włosi rozpoczęli ofensywę w kierunku Triestu, nie napotykając właściwie żadnego oporu. Żołnierze austriaccy nie chcieli się już bić. Polacy, Czesi, Węgrzy i Chorwaci masowo opuszczali front i wracali do ojczyzny.
  
  30 listopada 1918 roku - podpisane zostało zawieszeni broni w Villa Giusti.
  
  System wersalski.
  
  Konferencja pokojowa w Wersalu odbyła się między 18 stycznia a 28 czerwca 1919 roku. Brały w niej udział 27 państwa, które walczyły w wojnie po stronie zwycięskiej koalicji. Najważniejsze znaczenie miały jednak te państwa, które należały do Rady Najwyższej Sprzymierzonych, a więc Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Francja, Włochy i Japonia. Stany Zjednoczone nie pragnęły aneksji terytorialnych. Domagały się jedynie wprowadzenie w życie 14 Punktów Wilsona (orędzie wygłoszone do Kongresu w styczniu 1918 roku przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, Woodrow Wilsona), a zwłaszcza punktu ostatniego mówiącego o powołaniu Ligii Narodów. Japonia nie interesowała się sprawami Europy, dbała jedynie o swoje interesy na Dalekim Wschodzie. Włochy poróżniły się z sojusznikami na tle podziałów terytorialnych, a ponieważ były zbyt słabe nie mogły przeforsować swojego stanowiska. Najważniejsze znaczenie i decyzje były więc podejmowane przez trzy państwa: Francję, Wielką Brytanię i USA, a właściwe przez reprezentujących je polityków: Lloyd George (Wielka Brytania), Jerzy Clemenceau (Francja) i Woodrow Wilson (USA). W konferencji zabrakło przedstawicieli Niemiec i Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Polske reprezentowali: Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski. 28 czerwca 1919 roku w galerii zwierciadlanej Wersalu zebrali się delegaci 27 państw "Sprzymierzonych i Stowarzyszonych" i przedstawiciele pokonanych Niemiec dla podpisania traktatu pokojowego. Najważniejsze postanowienia dotyczące Niemiec zostały ujęte w kilka punktów: Niemcy miały zwrócić Francji Alzację i Lotaryngie, a Belgii okręgi Eupen i Malmedy; Zagłębie Saary zostało oddane na okres 15 lat w powiernictwo Ligii Narodów, a o jego dalszej przyszłości miał zadecydować plebiscyt; kolonie niemieckie zostały podzielone miedzy Wielką Brytanię i Francję; zniesiono w Niemczech obowiązek służby wojskowej i ograniczono armię do 100 tysięcy żołnierzy; nałożono na Niemcy wysoka kontrybucję (ponad 100 miliardów marek w złocie); oddano Polsce część ziem: Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie, a na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku miał zostać przeprowadzony plebiscyt; wprowadzono też zakaz posiadania przez Niemcy łodzi podwodnych, lotnictwa i czołgów - dokonano więc prawie całkowitej demilitaryzacji Niemiec. Postanowienia te wywołały olbrzymie niezadowolenie w Niemczech. Przez cały okres międzywojenny Niemcy będą dążyć do rewizji postanowień wersalskich.
  
  Konferencja wersalska zadecydowała też o powołaniu do życia Ligii Narodów - organizacji, która miała czuwać nad pokojem w świecie. O jej powstaniu zabiegał szczególnie prezydent USA W. Wilson. Mimo to USA nie weszły w skład jej członków. W Lidze nie znalazły się też początkowo Niemcy i Rosja, które dążyły do rewizji postanowień traktatu wersalskiego. Liga Narodów powstała w 1919 roku. Jej członkami były 32 państwa - sygnatariusze traktatu wersalskiego oraz 13 państw neutralnych. Najważniejsze decyzje podejmowała Rada Ligii. Siedziba Sekretariatu Ligii była Genewa, położona w neutralnej Szwajcarii. Do stałych członków Rady należeli: Francja, Wielka Brytania, Japonia (do 1933 roku), Włochy (do 1937 roku), Niemcy (1926-1933) oraz ZSRR (1934-1939). Największą słabością Ligii było to, iż nie posiadała ona własnych sił zbrojnych. Liga Narodów przetrwała 20 lat, do 1940 roku. Formalnie została rozwiązana 18 kwietnia 1946 roku, kiedy to zstąpiła ja ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych).
  
  Osobno zawarto traktaty pokojowe z innymi państwami centralnymi.
  
  Traktat z Saint -Germain-en-Laye podpisany 10 września 1919 roku z Austria. Na jego mocy Austria utraciła na rzecz Czechosłowacji: Czechy, Morawy i Śląsk Opawski; na rzecz Królestwa SHS: wschodnia Krainę, południową Styrię, Dalmację oraz Bośnię i Hercegowinę; na rzecz Rumunii: Bukowinę, na rzecz Włoch: południowy Tyrol, zachodnią Krainę i wybrzeże Adriatyku z Triestem, a na rzecz Polski Galicję.
  
  Traktat z Trianon podpisany 4 czerwca 1920 w Węgrami. Na jego mocy Węgry utraciły na rzecz Rumunii: Siedmiogród i część Banatu; na rzecz Królestwa SHS: Chorwację, Wojewodinę i część Banatu, a na rzecz Czechosłowacji Słowację i Ruś Zakarpacką. Węgry utraciły prawie 70% swego terytorium oraz 60 % ludności.
  
  Traktat z Sevres podpisany 10 sierpnia 1920 roku z Turcja. Na jego mocy Turcja utraciła na rzecz Grecji Adrianopol i resztę posiadłości tureckich w Europie oraz Smyrnę; na rzecz Francji Syrię i Liban jako terytoria mandatowe oraz na rzecz Wielkiej Brytanii Irak i Palestynę, także jako terytoria mandatowe.
  
  Traktat z Neuilly podpisany 27 listopada 1919 roku z Bułgarią. Na jego mocy Bułgaria utraciła na rzecz Grecji: Tracje Zachodnią, na rzecz Rumunii: Dobrudżę Południową oraz na rzecz Jugosławii część Macedonii. Ponadto Bułgaria musiała zapłacić odszkodowanie wojenne w wysokości 2250 milionów franków w złocie, znieść armię z powszechnego poboru, zachowując jedynie armię 20-tysięczną z poboru ochotniczego.
  
  Do traktatu wersalskiego został dołączony tzw. mały traktat wersalski, który został podpisany przez nowe państwa Europy Środkowej i nakładał na nie obowiązek ochrony praw mniejszości narodowych.
  
  Bilans wojny.
  
  W wojnie wzięły udział 33 państwa. Zginęło około 10 milionów żołnierzy, drugie tyle zostało rannych. Zmarło 15,1% ogółu mężczyzn w Niemczech, 17,1% w Austro-Węgrach, 10,5% we Francji i 5,1% w Wielkiej Brytanii. Nastąpiły zmiany na mapie Europy. Po upadku trzech imperiów, czyli Austro-Węgier, Niemiec i Rosji powstało 9 państw: Czechosłowacja, Austria, Węgry, Królestwo SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), Polska, Finlandia, Litwa, Łotwa i Estonia. W Niemczech i Austrii został zmieniony system polityczny - z cesarstwa na republikę. W Rosji władzę przejęli bolszewicy, którzy przystąpili do budowy pierwszego na świecie państwa komunistycznego. Oprócz zmian terytorialnych, I wojna światowa zmieniała całkowicie układ sił w Europie. Niemcy przestały być mocarstwem, nastąpił kryzys polityczny we Włoszech, Turcja straciła swoje europejskie posiadłości. Niemal we wszystkich państwach europejskich, które wzięły udział w wojnie nastąpił kryzys ekonomiczny, gospodarka tych państw musiała z powrotem przestawić się z produkcji zbrojeniowej na przemysłową. Kryzys ekonomiczny spowodował wzrost bezrobocia, rozwiniętego już w czasie wojny. Zniszczenia wojenne, uniemożliwiające normalne funkcjonowanie państwa i obywateli wzmogły tylko poczucie chaosu. Pojawiła się także groźna epidemia grypy - tzw. hiszpanka.
  
  Rosja w okresie dwóch rewolucji.
  
  Państwo rosyjskie już od 1914 roku, a więc od chwili wybuchu wojny, było pogrążone w chaosie. Carem był Mikołaj II, człowiek słaby, pozostający pod wielki wpływem mnich Rasputina. Władza należała tak naprawdę do wąskiego grona arystokracji. Miliony ludzi żyło w biedzie i strachu. Pogłębiał się kryzys gospodarczy oraz terror. Cała ta sytuacja doprowadziła do wybuchu rewolucji, które zmieniły ustrój i obraz państwa.
  
  Rewolucja lutowa.
  
  Zaczęła się 22 lutego (3 marca) 1917 roku. Miał wówczas miejsce wybuch groźnego strajku w potężnych zakładach zbrojeniowych Putiłowa w Piotrogrodzie. Wojsko, skierowane do tłumienia robotniczych protestów, odmówiło strzelania do robotników. Następnego dnia car powołał do życia Tymczasowy Komitet Dumy, który przejął władzę w państwie. 2 marca (15 marca) car abdykował, a następnego dnia powołany został Rząd Tymczasowy, na czele którego stanął książę Jerzy Lwow. Rosja stała się republiką, choć o jej ostatecznym kształcie miała zadecydować demokratycznie wybrana Konstytuanta. Równocześnie powstawały, zakładane prze rewolucjonistów, Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Największe znaczenie miał Rada Piotrogrodzka. Był to tak naprawdę początek dwuwładzy w Rosji. Rząd Tymczasowy przeprowadził szereg reform, z których najważniejsze to: wprowadzenie wolności politycznej, zalegalizowanie partii politycznych, zniesienie cenzury, wprowadzenie wolności prasy i zgromadzeń. Bolszewicy (odłam lewicy socjaldemokratycznej) przygotowywali się do przejęcia władzy. Ich przywódca Włodzimierz Lenin, przybył do Rosji 16 kwietnia 1917 roku, a już następnego dnia wygłosił swoje słynne "tezy kwietniowe", w których przedstawił podstawowe zadania bolszewików: wycofanie się Rosji z wojny; powołanie Republiki Rad Robotniczych i Chłopskich; utworzenie jednego ogólnonarodowego banku pod kontrolą Rad; zniesienie policji, jako wytworu burżuazyjnego, a także armii i wszelkiej biurokracji, znacjonalizowanie wszelkich zakładów produkcyjnych i ziemi oraz utworzenie Międzynarodówki Rewolucyjnej i zmiana nazwy partii z socjaldemokratycznej na komunistyczną. W lipcu 1917 roku doszło do zamieszek na ulicach i zmiany kierownictwa Rządu Tymczasowego. Jerzego Lwowa zastąpił Aleksander Kiereński, który nie był w stanie przeprowadzić odpowiednich działań, co wykorzystali bolszewicy, mający za sobą poparcie ulicy. Głosili bowiem hasła, które trafiały do ludzi biednych i pozbawionych jakichkolwiek perspektyw. Bolszewicy postanowili przejąć władzę siłą, po nieudanym puczu generała Ławra Kornikowa, który usiłował obalić Rząd Tymczasowy w daniach między 4 a 7 września 1917 roku. Wykonawcą zamachu przygotowanego przez bolszewików stała się Gwardia Czerwona, która podlegała Piotrogrodzkiej Radzie Delegatów. Dużą rolę obok W. Lenina, odegrał wówczas Lew Trocki.
  
  Rewolucja październikowa.
  
  W nocy z 24/25 października (6/7 listopada) 1917 roku odziały Gwardii Czerwonej opanowały główne punktu Piotrogrodu, a także zdobyły Pałac Zimowy, siedzibę Rządu Tymczasowego, którego wszyscy członkowie zostali aresztowani. Tego samego dnia rozpoczął się II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, na czele którego stanął W. Lenin. Kongres ten wydał bardzo ważne dwa dokumenty, a mianowicie "Dekret o pokoju", w którym ogłoszono gotowość wycofania się z wojny oraz "Dekret o ziemi", w którym zapowiedziano przekazanie chłopom na własność użytkowaną przez nich ziemię (należącą dotychczas do szlachty). Bardzo szybko Rada Komisarzy Ludowych (rząd) na czele z W. Leninem ogłosiła kolejne reformy: wprowadzenie 8-godzinnego dnia pracy, kontrola państwa nad przemysłem, nacjonalizacja banków, rozdział kościoła od państwa, równouprawnienie kobiet oraz prawo mniejszości narodowych do samostanowienia. Od stycznia 1918 roku, całkowita władza w państwie należała już do bolszewików, którzy rozpoczęli budowę pierwszego na świecie państwa komunistycznego. Towarzyszył temu niespotykany terror. Cała rodzina carska została zamordowana. Ciała ich poćwiartowano, a następnie spalono. Rosja wycofała się z wojny. W kraju nastąpił jednak okres wojny domowej miedzy tzw. Rosją białą (zwolennikami dotychczasowego ustroju), a Rosją czerwoną (zwolennikami bolszewików). Zakończyła się ona dopiero w 1920 roku całkowitym zwycięstwem bolszewików.
  
  Odrodzenia państwa polskiego.
  
  Z chwilą wybuchu wojny sytuacja Polaków we wszystkich trzech zaborach była bardzo różna. Największymi swobodami cieszyli się Polacy zamieszkujący ziemie znajdujące się pod zaborem austriackim. Istniały tam zalegalizowane partie polityczne, a Polacy posiadali swą reprezentację w parlamencie austriackim. Z drugiej strony panowało na tych ziemiach olbrzymie zacofanie gospodarcze i bieda. W zaborze pruskim mimo, iż warunki gospodarcze były o wiele lepsze, a ludzie nie cierpieli takiej biedy, to Polacy byli bardzo dyskryminowani. W zaborze rosyjskim w ostatnich latach poprzedzających wybuch I wojny światowej zaznaczył się dość wyraźny wzrost gospodarczy. Istniały tam też silne tajne organizacje.
  
  Wybuch I wojny światowej otworzył przed Polakami szanse na odzyskanie niepodległości. Jednak droga do jej realizacji była dość różnie postrzegana:
  
  1. orientacja proaustriacka - główny przedstawiciel Józef Piłsudski. Uważał on, że należy doprowadzić do powstania przeciwko Rosji, przy mocy armii austriackiej. Jeszcze przed wybuchem wojny w 1908 roku powstał tajny Związek Walki Czynnej (ZWC), którego przywódcą, obok J. Piłsudskiego, został Kazimierz Sosnkowski. W 1910 roku zostały założone organizacje paramilitarne "Strzelec" w Krakowie oraz "Związek Strzelecki" we Lwowie. W 1912 roku powstała zaś Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W 1914 roku z połączenia Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich powstała Polska Organizacja Wojskowa (POW). Oparciem dla opcji reprezentowanej przez J. Piłsudskiego był powołany w Królestwie Polskim, w Krakowie 16 sierpnia 1914 roku Naczelny Komitet Narodowy z Juliuszem Leo na czele.
  2. orientacja prorosyjska - główny przedstawiciel Roman Dmowski. Uważał on, że tylko przy Rosji Polska ma szansę na odbudowę swojej państwowości. Ważna rolę odgrywały dla niego wspólne korzenie słowiańskie. 15 sierpnia 1917 roku powołał on do życia w Lozannie, Komitet Narodowy Polski, uważany za "oficjalną reprezentację państwa polskiego" przez Anglię, Francję, Włochy i Stany Zjednoczone.
  3. orientacja lewicowa - reprezentowały ją partie Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy oraz Polska Partia Socjalistyczna "Lewica". Partie postrzegały odbudowę państwa polskiego w oparciu o rewolucyjny ruch robotniczy.
  
  Z chwilą wybuchu I wojny światowej Józef Piłsudski, rzucił hasło zbrojnego wystąpienia przeciwko Rosji. W nocy z 5 na 6 sierpnia 1914 roku wymaszerował on ze swymi oddziałami strzeleckimi ("pierwsza kadrowa") z krakowskich Oleandrów i przekroczył granicę austriacko-rosyjską. 12 VIII Kompania Kadrowa wkroczyła do Kielc. Celem było pobudzenie ludności polskiej do uczestnictwa w tworzeniu wojska. Wobec braku pomocy ze strony Austrii i pozostania wojsk rosyjskich w Królewskie, zbrojne plany Piłsudskiego upadły, a jego oddziały wróciły do Galicji. 16 sierpnia 1914 roku powstał w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy (NKN) z Juliuszem Leo na czele, który w myśl postanowień miał pełnić rolę najwyższej instancji politycznej, wojskowej i skarbowej dla całej Galicji. Większość członków Komitetu była, tak jak Piłsudski, zwolennikami opcji proaustriackiej. Planowali oni przyłączenie ziem wchodzących w skład zaboru rosyjskiego do Austrii i utworzenie tym samym państwa trójczłonowego Austro-Węgro-Polskę. W myśl tej opcji postanowiono przy boku armii austriackiej utworzyć Legiony Polskie. Stanowisko cesarza austriackiego Franciszka Józefa, było w tej sprawie dość dwuznaczne. Komitet zadecydował jednak o utworzeniu dwóch Legionów: Wschodniego i Zachodniego. Legion Zachodni dowodzony przez J. Piłsudzkiego udał się na front. Wschodni zaś odmówił złożenia przysięgi według wzoru austriackiego i został rozwiązany. W trakcie walk Legionu Zachodniego uformowały się trzy Brygady: I Brygada Legionów - dowództwo J. Piłsudski; II Brygada Legionów - dowództwo Józef Haller oraz III Brygada Legionów - dowództwo Stanisław Szeptycki. Po wydaniu przez cesarzy tzw. Aktu 5 listopada w 1916 roku, Niemcy rozpoczęły tworzenie Polskiej Siły Zbrojnej i zażądały, aby Legiony weszły w jej skład. Brygada I i III odmówiła złożenia przysięgi (tzw. kryzys przysięgowy). Z chwilą odmowy władze niemieckie rozpoczęły represje. J. Piłsudski i K. Sosnkowski zostali aresztowani i osadzeni w twierdzy w Magdeburgu.
  
  Sprawa polska w ujęciu innych państw:
  
  Sierpień 1914 roku - wielki książę Mikołaj Mikołajewicz wydał deklaracje, w której wzywał naród polski do wspólnej walki z Rosjanami przeciwko Niemcom.
  
  5 listopada 1916 roku - tzw. Akt 5 listopada, wydany przez dwóch cesarzy, austriackiego Franciszka Józefa I i niemieckiego Wilhelma II, a ogłoszony w Warszawie i Lublinie przez generał-gubernatorów Niemiec i Austro-Węgier. Manifest ten zakładał utworzenie państwa polskiego z ziem zabranych drogą zbrojną Rosji. Głównym celem wydania tego dokumentu, była chęć uzyskania polskiego rekruta, a nie odbudowa państwa, którego granice miały zostać dokładnie określone po zakończeniu działań zbrojnych.
  
  22 stycznia 1917 roku - orędzie prezydenta USA W. Wilsona, w którym mówił on o konieczności powstania "zjednoczonej, niezawisłej i autonomicznej Polsce".
  
  27 marca 1917 roku - odezwa Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, w której stwierdzono, iż Polska ma prawo do całkowitej niepodległości pod względem państwowo-niepodległościowym.
  
  30 marca 1917 - identyczna niemal w swej treści proklamację wydał Rząd Tymczasowy
  
  15 listopada 1917 roku - Rosja proklamowała "prawo narodów Rosji do swobodnego samookreślenia aż do oderwania się i utworzenia samodzielnego państwa".
  
  8 styczeń 1918 - orędzie prezydenta T. Wilsona, punkt 13: "Powinno być utworzone niepodległe państwo polskie, które winno objąć ziemie zamieszkałe przez ludność bezspornie polską, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza"
  
  29 sierpień 1918 -Rada Komisarzy Ludowych, specjalnym dekretem anulowała wszystkie traktaty rozbiorowe
  
  3 czerwca 1918 roku - została ogłoszona tzw. deklaracja wersalska, w której uznano, iż przywrócenie do życia państwa polskiego jest jednym w warunków zapanowania pokoju
  
  Pierwsze ośrodki władzy w Polsce (państwa centralne):
  
  14 stycznia 1917 - utworzono Tymczasową Rade Stanu z Wacławem Niemojewskim na czele
  
  12 września 1917 roku - rozwiązano Tymczasową Rade Stanu i powołano Radę Regencyjna, w skład której weszli: arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski oraz hrabia Józef Ostrowski
  
  Walka o granice polskie.
  
  Wielkopolska. Powstanie rozpoczęło się z chwilą przyjazdu do Poznania J. Paderewskiego, a mianowicie 26 grudnia 1918 roku. Najbardziej zaciekłe walki trwały w Chodzieży, Inowrocławiu i Nakle. 8 stycznia 1919 roku Naczelna Rada Ludowa przejęła władze na zajętych terenach. Wojskami powstańczymi dowodził mjr Stanisław Taczak, a od połowy stycznia 1919 roku gen. Józef Dowbór-Muśnicki. Walki przerwano dopiero 12 lutego 1919 roku. Przyczyniła się do tego ostra reakcja państw Ententy przeciwko Niemcom. Obszar wyzwolony przeszedł pod kontrolę Naczelnej Rady Ludowej, a o jego dalszych losach miała zadecydować konferencja w Wersalu. Na mocy traktatu wersalskiego Wielkopolska weszła w skład państwa polskiego, podobnie jak Pomorze Gdańskie. Gdańsk natomiast miał się stać Wolnym Miastem, nad którym zarząd miała sprawować Liga Narodów.
  
  Górny Śląsk. Konferencja w Wersalu postanowiła, że o jego losach zadecyduje plebiscyt. Nim do niego doszło miały tam miejsce dwa powstania. Pierwsze powstanie śląskie Polaków wybuchło 17 sierpnia 1914 roku. Wobec przewagi oddziałów niemieckich zostało szybko stłumione. Drugie powstanie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku. Jego bezpośrednią przyczyną był terror niemiecki, jaki zapanował po zdławieniu pierwszego powstania. 28 sierpnia działania zbrojne zakończyły się podpisaniem umowy polsko-niemieckiej o zaniechaniu gwałtów. Plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku, wzięło w nim udział 1 191 tys. uprawnionych do głosowania. Za przyłączeniem Górnego Śląska do Polski opowiedziało się 479 tysięcy osób, a za przyłączeniem do Niemiec 708 tysięcy. Duży wpływ na wyniki głosowania miał udział emigrantów niemieckich, których specjalnie sprowadzono na czas wyborów z Niemiec. Kiedy okazało się, że Polsce ma przypaść niewielki kawałek obszaru, wybuchło trzecie powstanie śląskie, w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. 21 maja Niemcy przystąpili do ostrej ofensywy zdobywając Górę św. Anny. Zawieszenie broni podpisano 5 lipca. 12 października 1921 roku Rada Ligii Narodów podjęła ostateczną decyzję o podziale Śląska. Polsce przypadło 29% obszaru, który podlegał plebiscytowi. Na obszarze tym znajdowała się większość przemysłu górnośląskiego, który miał duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego państwa. 15 maja 1922 roku, podpisano w Genewie polsko-niemieckie porozumienie, regulujące podział Górnego Śląska.
  
  Warmia i Mazury. O ich losie, zgodnie z postawieniami wersalskimi miał zadecydować plebiscyt. Odbył się on 11 lipca 1920 roku, kiedy do granic państwa polskiego zbliżała się Armia Czerwona. Wywołało to przygnębiające wrażenie, myślano, że dni niepodległości są już policzone. Dlatego też głosowanie zakończyło się dla Polaków klęską. Polska otrzymała jednie skrawki terytoriów na Mazurach i nad Wisłą.
  
  Śląsk Cieszyński, Orawa i Spisz. Planowany na tych terytoriach plebiscyt nie doszedł do skutku. Podjęta przez Radę Najwyższą w Spa 28 lipca 1918 roku decyzja przyznawała Polsce jedynie skrawek Śląska Cieszyńskiego. Granica wschodnia. Walki Polaków o Wilno w 1919 roku (w lutym ruszyła kontrofensywa pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego, którego oddziały wkroczyły do Wilna 19 kwietnia) zakończyła się wyparciem bolszewików i rozgraniczeniem Polski i Litwy na zasadzie etnicznej. W 1920 roku generał Lucjan Żeligowski z polecenia J. Piłsudzkiego zajął Litwę Środkową wraz Wilnem, która dwa lata później, w 1922 roku, została włączona do Polski.
  
  Wojna z Rosją Radziecką. Zaczęła się ona w momencie zajęcia Kijowa przez Polaków, przy pomocy wojsk miejscowego dowódcy Semena Petlury. Rozpoczęła się kontrofensywa bolszewicka pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego i Siemieona Budionnego. W Polsce powołano Radę Obrony Narodowej na czele z J. Piłsudzkim oraz Rząd Obrony Narodowej, na którego czele stanął Wincenty Witos. Do zdecydowanego starcia miedzy wojskami polskimi a rosyjskimi doszło w bitwie pod Warszawą ("cud nad Wisłą"), która rozegrała się w dniach 12-15 sierpnia 1920 roku. Armia Czerwona została zmuszona do odwrotu. 18 marca 1921 roku podpisano w Rydze pokój między Polską a Rosyjską i Ukraińską SRR. Linia graniczna został ustanowiona na linii Dźwina-Zbrucz. Polska miała także otrzymać zwrot dóbr kulturowych wywiezionych z Polski po 1772 roku oraz 30 mln złotych rubli rekompensaty za udział ziem polskich w gospodarce Imperium Rosyjskiego.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie