Treść zadania

Błagam o pomoc z filozofii!
Zadanie: Proszę uważnie przeczytać poniższy fragment Mowy o godności… i odpowiedzieć na pytania:
1. Czy Mirandola zgadza się z przekonaniem myśli chrześcijańskiej, że człowiek to przede wszystkim pewnego rodzaju istota, która zajmuje określone miejsce w ogólnej hierarchii Stworzenia?
2. Pojęcie „godność” używa się co najmniej w trzech znaczeniu: a) „ludzka godność” lub „godność człowieka”; b) „poczucie godności” (poczucie własnej wartości); c) czyjaś „godność osobista” (godne zachowania, godna postawa). Dla rzymskiego filozofa Cycerona (106 – 43 p.n.e.), pojęcie „godność” odnosi się do cech etycznych oraz estetycznych (np. „przystojność”, „uroda”, „wdzięk”, „piękno duchowe”, „chluba”, „zaszczyt”). Także współcześnie wskazuje się, że ważnym elementem godności jest ów estetyczny wymiar (człowiek godny to człowiek o pięknej postawie i pięknych zachowaniach). W kontekście powyższego proszę wskazać: jakie – Pani/Pana zdaniem – cechy moralne i pozamoralne powinien mieć człowiek, aby zasłużył na miano człowieka godnego?

Wstęp: 1. Renesansowy humanizm Pico della Mirandoli

Pico della Mirandola Giovanni (1463 – 1494) – włoski teolog, humanista, przedstawiciel renesansowego neoplatonizmu, łączył myśl platońską z myślą chrześcijańską. Jego Mowa o godności człowieka, uważana jest za manifest włoskiego odrodzenia.

Tekst:
Otóż wydaje mi się, że teraz wreszcie zrozumiałem, dlaczego najbardziej szczęśliwą i najbardziej godną wszelkiej czci istotą jest człowiek i czemu zawdzięcza on swą niezwykłą sytuację i wybrany los we wszechświecie, którego zazdroszczą mu nie tylko zwierzęta, ale nawet gwiazdy i duchy ponadświatowe. Rzecz ponad wiarę i podziw. Czyż nie? Dlaczegóż to bowiem mówi się o człowieku, iż to cud wielki, i uważa się go za istotę naprawdę godną podziwu? Jakie są tego powody, posłuchajcie, ojcowie, i zgodnie z waszą wiedzą dzieło moje oceńcie.
Było tak. Już najwyższy ojciec i architekt Bóg, zgodnie z tajemniczymi prawami mądrości, zbudował ten, który widzimy, dom świata, najwspanialszą świątynię boskości. Region podniebiański przyozdobił inteligencjami, znajdujące się w eterze globy ożywił, a szpetne i cuchnące części niższego świata wypełnił mnóstwem istot wszelkiego rodzaju.
Po dokonaniu tego dzieła artysta zapragnął, aby znalazł się ktoś, kto by potrafił wniknąć w sens tak potężnego dzieła, kochać jego piękno i podziwiać jego wielkość. Przeto po stworzeniu już wszystkiego rozmyślał (jak o tym świadczą Mojżesz i Timajos) nad powołaniem do życia człowieka.
Ale nie było żadnego archetypu (wzoru), którego nowy twór mógłby być naśladownictwem, ani nie istniało w skarbcu nic, co by powiększyć mogło dziedzictwo nowego syna, ani też nie było miejsca w niższych partiach świata, gdzie się mógłby osiedlić ten przyszły kontemplator wszechświata. Wszystko zostało rozdzielone pomiędzy istoty najwyższych, średnich i najniższych szczebli. I mogło się wydawać, że zabrakło czegoś w końcowym akcie ojcowskiej potęgi, jakiś niedomiar dobroci i planu pojawił się w rzeczy bardzo istotnej, a ten, który chwalony jest przez innych za swą boską hojność w dobrodziejstwie miłości, został przez nią sam w sobie ograniczony. Postanowił przeto twórca najwyższy, aby ten, któremu nie mógł dać nic własnego, miał wespół z innymi to wszystko, co każdy z nich dostał z osobna. Przyjął więc człowieka jako dzieło o nieokreślonym kształcie, a po wyznaczeniu mu miejsca w samym środku świata, tak się do niego odezwał:
- „Nie wyznaczam ci, Adamie, ani określonej siedziby, ani własnego oblicza, ani też nie daję ci żadnej swoistej funkcji, ażebyś jeśli jakiejkolwiek funkcji zapragniesz, wszystko to posiadł zgodnie ze swoim życzeniem i swoją wolą. Natura wszystkich istot została określona i zawiera się w granicach przez nas ustanowionych. Ciebie zaś, nieskrępowanego żadnymi ograniczeniami, oddaję w twoje własne ręce, abyś swą naturę sam sobie określił, zgodnie z twoją wolą. Umieściłem cię pośrodku świata, abyś tym łatwiej mógł obserwować wszystko, co się w świecie dzieje. Nie uczyniłem cię ani istotą niebiańską, ani ziemską, ani śmiertelną, ani nieśmiertelną, abyś jako swobodny i godny siebie twórca i rzeźbiarz sam sobie nadał taki kształt, jaki zechcesz. Będziesz mógł się degenerować i staczać do rzędu zwierząt; i będziesz mógł odradzać się i mocą swego ducha wznosić się do rzędu istot boskich”.
O jakże to wielka hojność Boga Ojca, jakże wielkie i godne podziwu jest szczęście człowieka! Dano mu mieć to, czego zapragnie, i być tym, czym zechce. Zwierzęta równocześnie ze swym przyjściem na świat wynoszą ze sobą [...] z łona matki to, czym mają być. Duchy najwyższe albo od samego początku, albo nieco później stały się tym, czym są i pozostaną przez całą wieczność. Rodzącemu się natomiast człowiekowi dał ojciec wszelkiego rodzaju nasiona i zarodki wszelkiego rodzaju życia, które zaś z nich uprawiać będzie, te dojrzeją i owoc w nim wydadzą. Jeśli zarodki wegetatywne, stanie się rośliną, jeśli zmysłowe – zwierzęciem będzie, jeśli racjonalne – stanie się istotą niebiańską. A jeśli intelektualne – wówczas aniołem będzie i synem bożym; jeśli zaś z losu żadnego ze stworzeń niezadowolony zwróci się ku centrum swej jedności, stanie się jednym duchem wraz z duchem bożym i w samotnej niedostępności Ojca, który jest nad wszystkim, wszystkich przewyższy.
/Pico della Mirandola, O godności i wolności człowieka/]