Treść zadania

Przeczytaj fragment pracy W. Modzelewskiego i wykonaj zadania.

W. Modzelewski, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 1996, s.88-92

Cztery pojęcia klasy społecznej
[…] W socjologii przyjęło się […], by klasami społecznymi nazywać zbiorowości, które wyodrębnione zostały ze względu na podstawowe nierówności społeczne (nierówny podział dóbr materialnych i niematerialnych, władzę, prestiż, przywileje). Można przy tym wyróżnić cztery różniące się pod pewnymi względami pojęcia klasy społecznej.
1. W najbardziej ogólnym znaczeniu - klasą społeczną można nazwać każdą wielką zbiorowość, którą wyodrębniamy ze względu na przywileje, dyskryminacje społeczne i inne nierówności w podziale dóbr w społeczeństwie.
W tym znaczeniu klasami społecznymi będą, sięgając do dawnych społeczeństw, np. magnaci, szlachta folwarczna, szlachta zaściankowa, chłopi poddani, bogaci mieszczanie, plebs miejski itp. Analizując jakiekolwiek społeczeństwo, da się wyłonić w nim różne klasy społeczne, zależnie od nierówności społecznych, odgrywających w nim ważną rolę. […]
2. […] W teorii stratyfikacji klasą społeczną nazywamy zbiorowość ludzi zajmujących podobne pozycje społeczne.
W tym znaczeniu możemy mówić na przykład o klasie wyższej, średniej i niższej. W różnych społeczeństwach odmienne czynniki stratyfikacyjne będą decydowały o przynależności kategorii ludzi do poszczególnych klas.
3. Bardzo często termin „klasa społeczna” używany jest w znaczeniu ekonomicznym. Jest to wtedy wieka zbiorowość wyodrębnioną według kryteriów ekonomicznych. W najprostszej wersji można brać pod uwagę ilość posiadanych dóbr ekonomicznych i wyróżnić np. klasę ludzi bogatych, średniozamożnych i biednych. […]
Ale klasy w znaczeniu ekonomicznym wyróżniane też są inaczej […]. Według tego kryterium można wyróżnić klasę właścicieli czy przedsiębiorców (np. właściciele przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych, posiadacze akcji itp.). Ponieważ przedsiębiorcy są bardzo zróżnicowani finansowych, począwszy od wielkich potentatów po właścicieli straganów, wprowadza się jeszcze podział ilościowy- wyróżniając np. przedsiębiorców wielkich, średnich i małych. Drugą klasę stanowić będą pracownicy najemni. Ponieważ są oni również zróżnicowani pod wieloma względami, wyróżnia się wśród nich najczęściej robotników (pracowników fizycznych), pracowników umysłowych oraz kadrę kierowniczą (menedżerów). Najemni pracownicy umysłowi nazywani są często nowa klasą średnią, w odróżnieniu od starej klasy, która tworzą średniej rangi przedsiębiorcy. […]
4. Czasami - jest to czwarte godne uwagi znaczenie terminu „klasa społeczna”- jest on używany tylko w odniesieniu do społeczeństw kapitalistycznych lub – trochę szerzej – do społeczeństw, w których nie odgrywają istotnej roli podziały stanowe czy kastowe. Klasy społeczne są wtedy przeciwstawiane stanom i kastom. W tym znaczeniu można np. mówić, że w Europie w średniowieczu nie było klas społecznych, tylko stany. […]
Biorąc po uwagę wymienione […] pojęcia klasy społecznej, możemy stwierdzić, że pierwsze z nich pozwala opisywać zróżnicowanie społeczeństwa ze względu na najważniejsze dobra, ale nic innego nie sugeruje. Teoria stratyfikacji natomiast, do której należy drugie z wymienionych pojęć klasy społecznej, jest dużo bardziej instruktywna – ujmuje podziały klasowe jako hierarchię pozycji społecznych i każe badać różne czynniki ją kształtujące. Trzecie, ekonomiczne pojęcie klasy społecznej, zawiera tezę, że właśnie czynniki ekonomiczne są w podziałach klasowych najważniejsze […]. W końcu czwarte- ostatnie- z wymienionych tu pojęć klasy społecznej ma tę zaletę, że zwraca uwagę na szczególną odmienność nierówności społecznych istniejącą między społeczeństwami kastowymi i stanowymi z jednej strony, a – z drugiej- kształtującymi się nowoczesnymi społeczeństwami europejskimi. […], mimo otwartości tych ostatnich dziedziczenie majątku, gwarantowane w tych społeczeństwach przepisami prawa, jest pewna szczególna formą obejmowania pozycji społecznych z racji urodzenia, a nie osiągnięć.

A. Wymień koncepcje klasy społecznej.




B. Napisz, z jaką koncepcją wiążemy podział społeczeństwa na klasę wyższą, średnią i niższą.



C. Wyjaśnij , dlaczego wg koncepcji ekonomicznej tak wielkie jest zróżnicowanie wewnątrz społeczeństwa (różnice wewnątrz klas).