Treść zadania

Maria Ossowska
[Starogrecki ideał rycerski]


[1] Wypada tu zacząć od akcentu położonego na pochodzenie. Genealogia zajmuje, jak wiadomo, dużo
miejsca, zwłaszcza w Iliadzie, gdzie każdego rycerza przedstawia się z wyliczeniem wszystkich jego
dostojnych przodków, pośród których często zdarzają się także i bogowie. Tak jak ziemiaństwo w Polsce do
czasów ostatniej wojny wiedziało, w ramach swojej warstwy, kto kogo rodzi, tak rycerze Homera umieli
wyliczać nie tylko własnych antenatów1. Znając wzajem swoje biografie, tworzyli grupę o silnie działającej
opinii publicznej.
[2] Szlacheckie pochodzenie było niezbędne dla bycia szlachetnym, tak jak słowo kakos oznaczało
człowieka lichego pod każdym względem. Ponieważ nie można było kogoś pozbawić szlachetnego
urodzenia, nie można było kwalifikacji agathoi2 odmówić zalotnikom Penelopy, aczkolwiek się nie
sprzyjało ich postępowaniu, tak jak nie można było tej kwalifikacji odmówić Agamemnonowi, choć się nie
pochwalało odebrania Achillesowi należnej mu branki. […]
[3] Nie tylko szlachetność […], ale i uroda związana była z pochodzeniem, aczkolwiek utrwalenie tej zbitki
w wyrażeniu kalós kagathós3 znajdzie się jakoby dopiero u Solona4. Rycerze Homerowi byli szczególnie
wrażliwi na piękno ludzkich postaci. Parysowi wybacza się wiele z powodu jego urody. Nikt nie może
przyganić Trojanom, że dla kobiety tak długo cierpią znój wojny, bo Helena „urodą swych lic
nieśmiertelnym boginiom dorówna”.
[4] Postać mężczyzny winna promieniować siłą. Musi on być rosły i bary mieć potężne. Nie każdy by
udźwignął tarczę wykutą dla Achillesa, a dzida Hektora mierzyła jedenaście łokci. Rycerza obowiązują
różne sprawności fizyczne, którymi współzawodniczy z innymi na igrzyskach. Sprawności te znowu
stanowią klasowe wyróżnienie, bo ich wypracowanie wymaga wolnego czasu. Syn króla Feaków, chcąc
wypróbować pochodzenie Odysa, […] rzuca mu wyzwanie, by stanął do zawodów. „Nie masz większej
sławy dla męża – powiada – nad sprawność nóg i rąk”.
[5] Gdy Odys powołuje się na to, że absorbuje go przede wszystkim myśl o powrocie do domu, rzuca
pogardliwe podejrzenie, że może gość jest z takich, co parają się kupiectwem. Rzut dyskiem, którym Odys
reaguje na tę obrazę, natychmiast ustala w sposób niedwuznaczny jego status społeczny.
[6] Rycerz musi pięknie mówić i mieć ogładę towarzyską. Nie chodzi tu o jakąś retorykę, lecz o mowę
wyróżniającą górne warstwy społeczeństwa w stosunku do gminu. Mowa służyła wszak przez wieki
dystynkcji5 klasowej. Ogłada ujawnia się w wielu rysach. Człowiek ogładzony nie wysuwa obcesowo
własnej osoby, zachowuje się skromnie, tak jak Odys na dworze Feaków. Ogłada jego gospodarzy przejawia
się w ich dyskrecji. Nie pytają natarczywie, z kim mają do czynienia, czekając, aż należycie ugoszczony
przybysz sam ujawni tyle, ile będzie uważał za stosowne. […]
[7] Zbyteczne dodawać, że w tej kulturze, gdzie rycerz wywalcza sobie pozycję z bronią w ręku, niezbędną
cnotą jest odwaga, a zarzut tchórzostwa stanowi największą obelgę. Ale centralnym rysem bohatera
Homerowego, rysem konstytutywnym6, od którego zależne są inne rysy, jest dbałość o cześć, pragnienie
sławy i wyróżnienia. […] Zetknięcie się dwóch rycerzy połączone jest stale z licytacją, kto lepszy.
(Ethos rycerski i jego odmiany, 1986)
Wykonaj poniższe polecenia i odpowiedz na pytania. Odpowiadaj zwięźle, nie cytuj.
1. Na podstawie 1. akapitu określ rolę genealogii w świecie Homera.
2. Dlaczego Homer używa epitetu „szlachetni” w stosunku do zalotników Penelopy i Agamemnona, choć
nie pochwala ich postępowania (2. akapit)?
3. W jaki sposób autorka uzasadnia zdanie, że rycerze Homerowi byli szczególnie wrażliwi na piękno
ludzkich postaci?
4. O czym świadczyła sprawność fizyczna w świecie Homera?
5. Jaką rolę odgrywała w starożytnej Grecji umiejętność pięknego mówienia (6. akapit)?
6. Uzasadnij zdanie: „Ale centralnym rysem bohatera Homerowego, rysem konstytutywnym, od którego
zależne są inne rysy, jest dbałość o cześć, pragnienie sławy i wyróżnienia”.



prosze o pomoc