Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  sandusiaxD 6.5.2010 (17:46)

  W dwóch rejonach Wyżyna wznosi się powyżej wysokości 500 m n.p.m. Najwyższe miejsce znajduje się na terenie Ogrodzieńca – Góra Zamkowa lub Góra Janowskiego (515,6 m n.p.m. wg najnowszych pomiarów, na starszych mapach podawana jest niewłaściwa wysokość – 504,5 m n.p.m.). Drugi rejon gdzie Wyżyna przekracza 500 m n.p.m., to wzgórze Skałka (Grodzisko) – 512,8 m n.p.m.) w Jerzmanowicach. Ku zachodowi opada stromo do Wyżyny Śląskiej, na wschodzie przechodzi łagodnie w Nieckę Nidziańską. Południowa część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej tworzy Grzbiet Tenczyński, który jest oddzielony od pozostałej jej części Rowem Krzeszowickim. Rów Krzeszowicki stanowi drogę przejścia ze Śląska do Małopolski.
  
  Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest położona na południu Polski. Graniczy:
  
  od północy z Niziną Wielkopolską i Wyżyną Woźnicko-Wieluńską
  od zachodu z Wyżyną Śląską i Niziną Śląską
  od południa z Kotliną Sandomierską
  od wschodu z Wyżyną Małopolską. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska płożona jest w południowej części Polski. Jest to wąski pas, który od południa ogranicza Kraków a od północy Częstochowa. Niż ukazało się trzecie wydanie "Narodowego Atlasu Polski"(chociaż nawet dzisiaj można znaleźć takie klasyfikacje) w jego skład zaliczana była również Wyżyna Wieluńska. Łączna długość obszaru ciągnącego się pomiędzy Krakowem a Wieluniem wynosi ok. 160 km (kierunek północ-południe). Przeciętna szerokość tego pasa wynosi 20 km (kierunek wschód- zachód), ale na południu, gdzie jest on najszerszy, może on sięgać nawet 40 km. Powierzchnia tej krainy geograficznej wynosi 2615 km2, czyli obejmuje blisko 0,8 % łącznej powierzchni kraju. Wyżynę Krakowsko-Częstochowską zaliczmy do większych jednostek geomorfologicznych w Polsce. Wchodzi ona w skład podprowincji nazywanej Wyżyną Śląsko-Krakowską, która z kolei należy do prowincji o nazwie Wyżyna Śląsko-Małopolska. Średnia wysokość wyżyny to 350 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Janowskiego (504 m n.p.m.), którą nazywa się również Górą Zamkową w Podzamczu koło Ogrodzieńca. Ostatnio pojawiły się jednak wątpliwości co do kulminacji wyżyny, gdyż po dokładnym zbadaniu wysokości Skałki koło Jerzmanowic okazało się, że wynosi ona 512 m n.p.m. Średnia wysokość względna obszaru wynosi ok. 100 m i posiada tendencję wzrostową w kierunku południowym. Obszar Wyżyny Wieluńskiej położonej w kierunku północnym od Częstochowy różni się wysokościowo od Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej. Średnia wysokość jest tutaj niższa i wynosi od 250 do 300 m n.p.m. Znika tutaj również charakterystyka jurajskiego krajobrazu.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie

• 

  0 0

  natalka738 6.5.2010 (18:19)

  Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3) nazywana również Jurą Krakowską i Jurą Polską to wschodnia część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, o długości ok. 80 km, która rozciąga się od Krakowa po Częstochowę gdzie pas wzgórz wznosi się od 300-515 m n.p.m. Pomiędzy Częstochową a Wieluniem nie ma już wzgórz tej wysokości, pomimo tego niekiedy używa się nazwy: Wyżyna Krakowsko-Wieluńska.
  
  Wyżyna Krakowsko-Częstochowska dzieli się na:
  
  * Wyżynę Częstochowską
  * Wyżynę Olkuską
  * Rów Krzeszowicki
  * Grzbiet Tenczyński
  
  
  
  Obszar Jury ma bardzo ciekawą przeszłość geologiczną. Stanowił niejednokrotnie w swojej historii dno morza, przez co powstało wiele warstw skał (dolomity, margle, wapienie). Dominującymi skałami są jednak wapienie górnojurajskie. Charakterystyczne są skały wapienne pocięte dolinami erozyjnymi, a także zjawiska krasowe m.in. jaskinie ze stalaktytami, stalagmitami oraz stalagnatami. W kierunku Obniżenia Górnej Warty występuje strome obniżenie o wysokości ok. 100 m. Od południa uskok tektoniczny Rów Krzeszowicki oddziela Wyżynę Olkuską. Rejon na południowy wschód od Częstochowy jest miejscem, gdzie znajduje się najwięcej jaskiń w Polsce. Możemy zobaczyć skamieniałe organizmy, które przywędrowały z obszaru równikowego (m.in. amonit), powstałą poprzez wyżłobienie Dolinę Prądnika, ostańce czyli twardsze fragmenty skał, które nie podlegają rozpuszczaniu (m.in. Maczugę Herkulesa). Zachodziły tu także ruchy górotwórcze, co również dało ciekawy efekt. Najwięcej wzniesień jest w okolicach Krakowa. Dzięki różnorodności skał występują tu specyficzne gatunki roślin.
  
  
  
  Położenie
  
  W dwóch rejonach Wyżyna wznosi się powyżej wysokości 500 m n.p.m. Najwyższe miejsce znajduje się na terenie Ogrodzieńca – Góra Zamkowa lub Góra Janowskiego (515,6 m n.p.m. wg najnowszych pomiarów, na starszych mapach podawana jest niewłaściwa wysokość – 504,5 m n.p.m.). Drugi rejon gdzie Wyżyna przekracza 500 m n.p.m., to wzgórze Skałka (Grodzisko) – 512,8 m n.p.m.) w Jerzmanowicach. Ku zachodowi opada stromo do Wyżyny Śląskiej, na wschodzie przechodzi łagodnie w Nieckę Nidziańską. Południowa część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej tworzy Grzbiet Tenczyński, który jest oddzielony od pozostałej jej części Rowem Krzeszowickim. Rów Krzeszowicki stanowi drogę przejścia ze Śląska do Małopolski.
  
  Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest położona na południu Polski. Graniczy:
  
  * od północy z Niziną Wielkopolską i Wyżyną Woźnicko-Wieluńską
  * od zachodu z Wyżyną Śląską i Niziną Śląską
  * od południa z Kotliną Sandomierską
  * od wschodu z Wyżyną Małopolską.
  
  
  
  Rzeki
  
  Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej swój początek biorą rzeki i potoki: Warta, Biała Przemsza, Czarna Przemsza, Pilica, Dłubnia, Szreniawa, Czarka (Żarki-Letnisko), Prądnik, Wiercica, Rudawa, Chechło, Dulówka, Kluczwoda, Sanka, Rudno, Będkówka, Kozi Bród.
  
  
  
  
  
  Klimat
  
  Klimat wyżyny jest nieco odmienny od otaczających ją obszarów. Pokrywa śnieżna zalega tu przez 80 dni w roku, a od kwietnia do września trwają okresy burzowe. Roczne sumy opadów mieszczą się w granicach 650-700 mm i są nieco wyższe niż w rejonach przyległych, a średnie temperatury niższe o od 0,5 do 1,0 °C. Średnia temperatura latem wynosi 19 °C, zaś zimą -3 °C.
  
  
  
  
  Flora
  Aster gawędka
  Rojnik górski
  Skalnica gronkowa
  
  Wg prof. Władysława Szafera pozostająca pod wpływem klimatu oceanicznego Wyżyna Krakowsko-Częstochowska tworzy odrębną krainę geobotaniczną. Dominują tu ciepłolubne rośliny charakterystyczne dla Europy Zachodniej. Stwierdzono występowanie ok. 1600 gatunków roślin naczyniowych, co stanowi 60% całej liczby gat. tych roślin w Polsce.
  
  Osobliwości flory Jury
  
  Endemity i gatunki rzadkie: brzoza ojcowska (w Dolinie Bolechowickiej i Kobylańskiej), warzucha polska znaleziona w Olkuszu, warzucha tatrzańska (endemit tatrzański), ostróżka tatrzańska (subendemit tatrzański), przytulia krakowska, modrzew polski. Z rzadszych roślin wymienić należy także gatunki: ostnica Jana, ostnica włosowata, goździk siny, aster gawędka, wisienka stepowa, kruszczyk drobnolistny, szałwia łąkowa, rojnik górski, macierzanka pospolita, kłokoczka południowa, kwitnące okazy bluszczu, 10 gatunków storczyków, fiołek bagienny.
  
  Lasy
  
  W zbiorowiskach leśnych występują głównie grądy, mieszane bory sosnowo-dębowe z domieszką jodły lub buka, świetliste dąbrowy. Sporadycznie występuje buczyna sudecka i buczyna karpacka z domieszką jodły. W runie tej ostatniej występuje lepiężnik biały, żywiec gruczołowaty, paprotnik kolczysty, parzydło leśne. W okolicach Ojcowa i Olkusza występują reliktowe lasy górskie -jaworzyna górska z języcznikiem zwyczajnym. Wśród drzew dominują: grab, sosna, buk, brzoza, dąb, jodła. Wczesną wiosną przed rozwojem liści przez drzewa w runie leśnym zakwitają masowo: przylaszczka pospolita, zawilec gajowy i żółty, miodunka ćma, szczyr trwały, śledziennica skrętolistna, zdrojówka rutewkowata, złoć żółta, groszek wiosenny, pierwiosnek lekarski i wyniosły. Spotkać można też śnieżyczkę przebiśnieg, wawrzynka wilczełyko, konwalię majową. Często występuje kopytnik pospolity, pomocnik baldaszkowy, borówka czarna i brusznica. W podszycie często występuje dzika porzeczka.
  
  Inne zbiorowiska
  
  Ciepłolubne zbiorowiska murawy kserotermicznej reprezentowane są przez około 300 gatunków. Są to m. in: aster gawędka, czosnek skalny (poza Jurą nie występujący na niżu), dziewanna austriacka, ostnica Jana, kostrzewa bruzdkowana, oman wąskolistny, przetacznik wczesny, rumian żółty, róża francuska, turzyca niska i turzyca Michela, wiśnia karłowata. Roślinność pustynna reprezentowana jest przez szczotlichę siwą i wydmuchrzycę piaskową. Co ciekawe występuje tu pewna liczba gatunków roślin typowo górskich (szczególnie w południowej części wyżyny). Są one reliktami glacjalnymi, które przetrwały tutaj po ostatnim zlodowaceniu. Należy tu wymienić takie gatunki, jak: ciemiężyca zielona i chaber miękkowłosy ( w Dolinie Prądnika), omieg górski (przy źródłach Białej Przemszy), skalnica gronkowa, kozłek trójlistny, zanokcica zielona, zachyłka Roberta (na skałach i piargach). Jeszcze starszymi reliktami, bo pochodzącymi z okresu trzeciorzędu są bardzo rzadko spotykane: ostróżka tatrzańska, wierzba lapońska, reliktami jest również brzoza karłowata, dębik ośmiopłatkowy i znaleziony tylko na dwóch stanowiskach paprotnik pstry. Na nieużytkach i suchych wapiennych zboczach występują krzaczaste zarośla leszczyny, tarniny, dzikiej róży, a wśród skał wapiennych licznie występuje jałowiec pospolity.
  
  Grzyby, glony i porosty
  
  Liczna jest flora grzybów – ok. 600 gatunków. Z rzadszych gatunków występują: piestrzenica kasztanowata, szmaciak gałęzisty, muchomor sromotnikowy, żagiew siarkowa i rosnący pod ziemią jeleniak. Ogromne bogactwo glonów (w rzece Pilica doliczono się ich 450 gatunków). Niemal połowę z 420 występujących tu porostów stanowią epifity. Występuje tu bardzo ładny skorupiasto-listkowaty porost złotorost ścienny oraz rzadki granicznik płucny.
  
  Jednym z poważniejszych zagrożeń dla flory Jury jest duże skażenie powietrza spowodowane bliskim sąsiedztwem dużych zakładów przemysłowych oraz zmiany środowiska spowodowane osuszaniem bagien i torfow
  
  
  
  
  Fauna
  
  
  Ze stosunkowo rzadkich zwierząt występują tu: padalec zwyczajny, w tym również jego rzadka odmiana turkusowa, gniewosz plamisty, zaskroniec, żmija zygzakowata, ropucha paskówka. Z owadów największy europejski chrząszcz jelonek rogacz, największy polski motyl zmierzchnica trupia główka oraz paź żeglarz.Obszar Wyżyny stanowi podobnie jak w przypadku flory odrębną krainę zoogeograficzną pod nazwą Jura Krakowska. Na skutek szkodliwego dla środowiska przyrodniczego oddziaływania gospodarki człowieka została tu wytępiona znaczna liczba gatunków ssaków i innych rzadkich zwierząt. Dawniej charakterystyczny dla Jury był np. wąż Eskulapa, który został wytępiony niemal w całej Polsce. Zwiększyła się natomiast liczba zwierząt drobnych, szczególnie bezkręgowców. Obecnie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej występują zwierzęta typowe dla bardzo ciepłych i silnie zagospodarowanych obszarów chociaż można tu spotkać również wiele rzadkich gatunków zwierząt.
  
  Na szczególna uwagę wśród ssaków zasługują nietoperze, których na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej żyje 17 gatunków m.in. rzadkie: nocek orzęsiony (w Jaskini Wierzchowskiej Górnej i Jaskini Racławickiej – jedyne występowanie w Polsce), podkowiec duży (stwierdzony w Polsce tylko w Jaskini Nietoperzowej), gacek wielkouchy, podkowiec mały (w Sokolich Górach) oraz mroczek posrebrzany
  
  Endemitami wśród fauny są tu: jelonek rogacz, paź królowej i paź żeglarz. Do endemitów należy zaliczyć również chrząszcze jaskiniowe (Choleva lederina gracilenta, Catops tristis inferus).
  
  W wodach źródeł krasowych (m.in. w Dolinie Sąspówki) zachował się relikt z epoki lodowcowej, przedstawiciel fauny bezkręgowej – wypławek alpejski (planaria alpina).
  
  
  
  
  
  Turystyka
  Skałki wapienne w Złotym Potoku
  Skały wapienne w Częstochowie
  
  Dzięki korzystnej rzeźbie terenu tereny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej były dobrym miejscem do budowy warowni obronnych. Wybudowano tu wiele zamków, które tworzą tzw. "Szlak Orlich Gniazd". Jest tu dużo obiektów do zwiedzania. Znajdują się tu tereny wspinaczki skałkowej czy trasy dla quadów.
  Ze względu na piękno krajobrazu Wyżyna należy do najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Polsce. Jura jest stolicą wspinaczkową Polski. Znajduje się tu wiele ścianek oficjalnie do tego przeznaczonych oznaczonych w skali od II do 6.8 co do stopnia trudności. Dla plażowiczów też coś się znajdzie. Jest tutaj Jezioro Porajskie. Ostatnio zbudowano wyciągi narciarskie.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Miejscowości [edytuj]
  
  A
  
  * Aleksandrowice
  * Alwernia
  
  B
  
  * Babice
  * Będkowice
  * Bibice
  * Błędów
  * Bobolice
  * Bogucin Duży
  * Bogucin Mały
  * Bolechowice
  * Bolęcin
  * Bronowice Małe
  * Brzoskwinia
  * Bukowno
  * Bydlin
  * Bzów
  
  C
  
  * Chechło
  * Choroń
  * Chrzanów
  * Ciągowice
  * Czerna
  * Częstochowa
  * Czyżówka
  
  D
  
  * Dłużec
  * Dąbrowa Górnicza
  * Dulowa
  
  F
  
  * Filipowice
  
  G
  
  * Giebło
  * Giebułtów
  * Glanów
  * Góra Włodowska
  * Grodzisko Skała
  
  I
  
  * Imbramowice
  
  J
  
  * Jaroszowiec
  * Jerzmanowice
  * Jeziorowice
  
  K
  
  * Karniowice
  * Karniowice
  * Klucze
  * Korzkiew
  * Kostkowice
  * Kraków
  o Bielany
  o Salwator
  * Kroczyce
  * Kryspinów
  * Krzeszowice
  
  L
  
  * Lgota
  * Liszki
  * Lelów
  
  Ł
  
  * Łazy
  * Łutowiec
  
  M
  
  * Masłońskie
  * Mirów
  * Mitręga
  * Młoszowa
  * Mników
  * Modlnica
  * Morawica
  * Morsko
  * Mstów
  * Murownia
  * Myszków
  * Myślachowice
  
  N
  
  * Niegowa
  * Niegowonice
  * Nielepice
  * Niegoszowice
  * Nieporaz
  * Niesułowice
  
  O
  
  * Ogrodzieniec
  * Ojców
  * Olkusz
  * Olsztyn
  
  P
  
  * Paczółtowice
  * Piekary
  * Pieskowa Skała
  * Pilica
  * Płoki
  * Podlesice
  * Podzamcze
  * Poraj
  * Poręba
  * Poręba Górna
  * Prądnik Korzkiewski
  * Przeginia
  * Przewodziszowice
  * Przybynów
  * Przymiłowice
  
  R
  
  * Rabsztyn
  * Racławice
  * Regulice
  * Rodaki
  * Rokitno Szlacheckie
  * Rudawa
  * Rudno
  * Ryczów
  * Rzędkowice
  
  S
  
  * Siedlec
  * Siewierz
  * Skała
  * Sławków
  * Sławniów
  * Smoleń
  * Strzegowa
  * Suliszowice
  * Sułoszowa
  
  T
  
  * Tomaszowice
  * Tenczynek
  * Trzyciąż
  * Tyniec
  * Trzebinia
  
  W
  
  * Włodowice
  * Wola Filipowska
  * Wola Justowska
  * Wolbrom
  * Wygiełzów
  * Węgrzce
  
  Z
  
  * Zabierzów
  * Zaborze
  * Zawiercie
  * Złoty Potok
  
  Ż
  
  * Żarki
  * Żarki-Letnisko
  * Żarnowiec
  * Zielonki
  * Żelazko
  * Żerkowice
  * Żurada
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Zabytki [edytuj]
  
  * Jasna Góra
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Zamki i ruiny [edytuj]
  Okiennik Wielki
  
  * Zamek w Białym Kościele
  * Zamek Bobolice
  * Zamek w Bydlinie
  * Giebło
  * Grabowa
  * Jasna Góra
  * Zamek Korzkiew
  * Kromołów
  * Krzykawka
  * Kwaśniów Dolny
  * Zamek w Lelowie
  * Zamek Lipowiec
  * Zamek w Mirowie
  * Zamek Morsko
  * Zamek w Ogrodzieńcu
  * Zamek w Ojcowie
  * Okiennik Wielki
  * Zamek w Olkuszu
  * Zamek w Olsztynie
  * Zamek Ostrężnik
  * Zamek w Pieskowej Skale
  * Strażnica Przewodziszowice
  * Zamek w Rabsztynie
  * Zamek Ryczów
  * Zamek biskupi w Siewierzu
  * Zamek biskupi w Sławkowie
  * Zamek Smoleń
  * Zamek Suliszowiec
  * Zamek Tenczyn
  * Opactwo Benedyktynów w Tyńcu
  * Zamek Udórz
  * Zamek Królewski na Wawelu
  * Zamek w Żarnowcu
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  GOPR [edytuj]
  
  Nad bezpieczeństwem turystów na omawianym terenie czuwa Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) – Grupa Jurajska GOPR
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Szlaki turystyczne [edytuj]
  
  Piesze
  
  * Szlak im. Barbary Rychlik
  * Szlak Dolinek Jurajskich
  * Szlak Doliny Racławki
  * Szlak Gór Gorzkowskich
  * Szlak Kajasówki
  * Szlak Orlich Gniazd
  * Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej
  * Szlak Pustynny
  * Szlak Szwajcarii Zagłębiowskiej
  * Szlak Tenczyński
  * Szlak Tysiąclecia
  * Szlak Walk 7. Dywizji Piechoty
  * Szlak Warowni Jurajskich
  * Szlak Zamonitu
  * Szlak Ziemi Chrzanowskiej
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Jaskinie [edytuj]
  
  * Jaskinia Wierzchowska Górna – 950 m długości i 25 m głębokości
  * Smocza Jama – 230 m długości i 15 m głębokości
  * Jaskinia Ciemna – 230 m długości i 15 m głębokości
  * Jaskinia Łokietka – 320 m długości i 7 m głębokości
  * Jaskinia Mamutowa (Jaskinia Wierzchowska Dolna) – 326 m długości i 25 m głębokości
  * Jaskinia Nietoperzowa (Jaskinia Jerzmanowicka) – 326 m długości i 25 m głębokości
  * Jaskinia Studnisko – 337 m długości i 77,5 m głębokości
  * Jaskinia Mąciwody – 185 m długości i 22 m głębokości
  * Jaskinia Brzęczka – 127 m długości i 37 m głębokości
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Najwyższe skały [edytuj]
  Nazwa Wysokość
  (m n.p.m.)
  Góra Zamkowa 515,6
  Grodzisko 512,8
  Wielka Skała 512,8
  Ostry Kamień 502
  Olszówka 501
  Łysa 492
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Inne atrakcje turystyczne [edytuj]
  
  * Pustynia Błędowska
  * Pustynia Siedlecka
  * Dolinki Krakowskie, najciekawsze z nich to: Dolina Kluczwody, Bolechowicka, Kobylańska, Będkowska, Szklarki, Racławki.
  
  
  
  
  
  
  
  Ochrona przyrody na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej [edytuj]
  Rez. Góra Zborów
  Dolina Będkowska
  Dolina Kluczwody
  
  * Ojcowski Park Narodowy
  * Jurajskie Parki Krajobrazowe
  * Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
  * rezerwaty florystyczne
  o Bielańskie Skałki
  o Skałki Przegorzalskie
  * rezerwaty przyrody nieożywionej
  o Bonarka
  o Góra Zborów
  * rezerwaty krajobrazowe
  o Dolina Mnikowska
  o Lipowiec
  o Parkowe
  o Panieńskie Skały
  o Dolina Racławki
  o Skała Kmity
  o Smoleń
  o Wąwóz Bolechowicki
  * rezerwaty leśne
  o Góra Chełm
  o Ostrężnik
  o Ostra Góra
  o Sokole Góry
  o Zielona Góra
  * rezerwaty stepowe
  o Skołczanka
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie