Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  imi99 23.11.2010 (19:20)

  Rzeki -to naturalne cieki wodne zasilane głównie przez opady atmosferyczne, topniejące śniegi i lodowce. Pod wpływem siły grawitacji spływają w kierunku obniżeń tworząc cieki uchodzące do zbiorników wodnych - mórz i jezior.
  
  Wody rzek stanowią bardzo małą część hydrosfery, ale są najbardziej ruchliwym jej składnikiem. W ciągu roku rzeki potrafią odprowadzić do wszechoceanu 41 tys. km3 wody. Według hydrologów wody w rzekach ulegają odnowieniu około co 10-11 dni. Rzeki mają duże znaczenie w procesie modelowania powierzchni Ziemi. Modelowanie to odbywa się poprzez:
  
  a)erozję wgłębną, boczną, wsteczną
  
  b) transport
  
  c) akumulację
  
  Skutki działalności rzek zależne są przede wszystkim od wielkości przepływu i prędkości.
  
  W górnym biegu rzeki, na terenie górskim, gdzie rzeka ma największy spadek i jej siła niszcząca jest największa, największe znaczenie ma erozja wgłębna czyli pogłębianie dna poprzez wcinanie się rzeki w podłoże. Rzeka o dużym spadku ma dużą siłę, może transportować po dnie rzeki gruby materiał skalny. Rzeka pogłębia swoje koryto, a tym samym tworzy i przekształca dolinę rzeczną. W wyniku jej działalności tworzy się dolina o kształcie litery V. Proces erozji wgłębnej odbywa się dopóki rzeka nie osiągnie dna podstawy erozyjnej. Jest to poziom morza do którego uchodzi rzeka główna, a dla dopływów - poziom rzeki głównej.
  
  W środkowym biegu rzeki maleje jej spadek i wielkość erozji wgłębnej. Rzeka płynie dużo wolniej i nie transportuje już grubego materiału. Wody przesuwają po dnie drobny żwir i piasek oraz unoszą drobną zawiesinę. Woda w rzece płynie ze zmienną prędkością w zależności od miejsca w korycie. Największą prędkość osiąga w nurcie, który występuje nad najgłębszym miejscem koryta i tam siła erozyjna rzeki jest największa. Nurt rzeczny zazwyczaj przyrzuca się raz na jedną, raz na drugą stronę koryta. Woda wyrywa cząstki zwietrzeliny z brzegów koryta, podmywa je, a po przeciwnej stronie, gdzie szybkość spływu wody jest najmniejsza, odkłada transportowany materiał skalny. Proces ten nazywamy erozją boczną. Koryto rzeki przemieszcza się raz w jedna stronę, raz w drugą stronę. Powstają w ten sposób zakola rzeczne, inaczej meandry.
  
  Czasem może się zdarzyć, że spadek rzeki się zwiększa w wyniku np. ruchów skorupy ziemskiej. Wystarczy, że zwiększy się różnica wysokości i automatycznie obniża się baza erozyjna lub podnosi się górny odcinek rzeki. Powoduje to znowu wzmożenie erozji wgłębnej. Rzeka wcina jeszcze głębiej swe koryto w dno doliny, a resztki dawnego dna tworzą tarasy rzeczne.
  
  W biegu dolnym rzeka transportuje bardzo dużą ilość drobnego materiału. Materiał ten osadza się u ujścia do morza lub jeziora ponieważ rzeka nie ma już siły go transportować. Nagromadzenie dużej ilości materiału akumulacyjnego może doprowadzić do powstania delty (np. delta rzeki Pad, Wołgi, Missisipi). Składany w delcie materiał zagradza ujście rzeki i dlatego rozchodzi się ona na liczne ramiona (np. delta Nilu, Gangesu-Brahmaputry).
  
  Rzeki mogą uchodzić do morza lub jeziora na dwa sposoby:
  
  - Ujście deltowe - jeżeli morze do którego uchodzi rzeka nie jest zbyt głębokie i nie ma w nim silnych prądów przybrzeżnych materiał naniesiony przez rzekę osadza się u jej ujścia tworząc deltę ( ujście Wisły)
  
  - Ujście lejkowate Jeżeli u ujścia rzeki morze jest głębokie, a jego wody są bardzo ruchliwe (np. ujście Garonny )
  
  Rzeki mają olbrzymie znaczenie gospodarcze. Świadczy o tym fakt, że wszystkie najstarsze cywilizacje świata powstały nad rzekami - Starożytny Egipt, Mezopotamia a także Chiny rozwinęły się dzięki rzekom. Duże znaczenie przypisuje się także rzekom w kolonizacji obu Ameryk i Afryki. U ujścia wielu rzek zawsze powstały wielkie miasta. Wiele z nich ma dziś znaczenie portowe (np. Rotterdam, Londyn, Nowy Jork. W Polsce takimi miastami jest Gdańsk i Szczecin. Nad rzekami zlokalizowano także stolice wielu krajów, np. Warszawa, Budapeszt, Wiedeń, Paryż, Kair i inne. Bardzo dużo współczesnych rzek stanowi ważne drogi transportowe. Do najważniejszych kanałów rzecznych świata można zaliczyć:
  
  Kanał Sueski w Egipcie- łączy Morze Czerwone z Morzem Śródziemnym
  
  Kanał Kiloński w Niemczech - łączy Morze Bałtyckie z Morzem Północnym
  
  Kanał Panamski w Panamie - łączy Morze Karaibskie z Oceanem Spokojnym
  
  Kanał Koryncki w Grecji - łączy Zatokę Sarońską z Zatoką Koryncką.
  
  W Polsce do najważniejszych kanałów należy:
  
  Kanał Wieprz- Krzna, Augustowski (Czarna Hańcza-Biebrza), Elbląski (Jezioro Drwęckie-Jezioro Dróżno), Gliwicki (Kłodnica-Odra).
  
  Rzeki są także źródłem zaopatrzenia w wodę komunalnych urządzeń wodociągowych, przemysłu i rolnictwa. Niejednokrotnie odgrywają też znaczną rolę w energetyce i rekreacji.
  
  Największe rzeki pod względem długości:
  
  1. Nil 6671 km
  2. Amazonka 6437 km
  3. Jangcy 6300 km
  
  W Europie:
  
  1. Wołga 3531 km
  2. Dunaj 2860 km
  
  Według kryterium powierzchni dorzecza:
  
  1. Amazonka 7180000 km2
  2. Kongo 3820000 km2
  3. Misisipi 3268000 km2
  
  Według kryterium przepływu:
  
  1. Amazonka
  2. Jangcy
  3. Jenisej
  4. Brahmaputra
  
  Klasyfikacja rzek ze względu na czas prowadzenia wody:
  
  * Stałe - woda stale płynie korytem np. Wisła
  * Okresowe - woda płynie korytem przez część roku np. Amu - daria
  * Efemeryczne - woda płynie korytem tylko po opadach np. rzeki na pustyniach

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie